Od kilku lat Biblioteka Jagiellońska i Związek Polskich Artystów Plastyków Okręgu Krakowskiego organizują cykl wystaw „Wokół książki”. Wystawy prezentowane są w Bibliotece Jagiellońskiej, miejscu najbardziej właściwym do eksponowania wszystkiego, co z problematyką książki jest związane. Tegorocznym hasłem jest „Iluminacja – obrazowanie w książce”.



Jej pomysłodawczyni i kuratorka – dr hab. Teresa B. Frodyma, niestrudzenie dba o to, by przybliżać i upowszechniać odbiorcom problemy, jakie z tą istniejącą od zarania wieków formą słowa pisanego są związane oraz promować współczesnych artystów, którzy, w różny plastycznie i projektowo sposób, wypowiadają się w dyscyplinach twórczości związanych z wydawnictwami książkowymi. Iluminowanie, czyli ozdabianie książek rękopiśmiennych tradycją swą sięga czasów średniowiecza. To stosowany wówczas sposób ręcznego upiększania ksiąg, dokumentów, manuskryptów i inkunabułów, nadający im rangę dzieła sztuki. Obok kunsztownie kaligrafowanego tekstu pojawiały się więc ozdobne linie, inicjały, rysunki, malarskie miniatury, zagospodarowane dekoracyjnie marginesy, barwione pergaminy i dużo złotych elementów. Wszystko wykonywane ręcznie przez skrupulatnych i niezmiernie uzdolnionych mnichów, których status społeczny sprowadzał do rangi rzemieślników.

Zwyczaj ilustrowania książek stosowany jest również we współczesnym edytorstwie, zwłaszcza w tzw. książce artystycznej. Oczywiście w zupełnie inny sposób, dostosowany do obecnie panującej estetyki, możliwości technicznych i materiałowych oraz liczby nakładu.

27 artystów z różnych dziedzin sztuk pięknych (malarstwa, rzeźby, grafiki, fotografii, działań multimedialnych, etc.) zostało zaproszonych do zinterpretowania tego tematu w swoich pracach, które nie ograniczają się tylko do „kart książek”, ale wychodzą poza ich ramy. Wyobraźnia pozwala na śmiałą interpretację pojęcia iluminacja, a różnorodność pól działalności twórczej ma mocniej pokazać wieloznaczność pojęcia iluminacja. Czy można tu mówić o kontynuacji dziedzictwa starych mistrzów? Czy raczej należy uznać, że zdobienie uległo dewaluacji czy może jest pojmowane bardziej abstrakcyjnie, a nie ilustracyjnie, estetycznie? Czy ma raczej oddziaływać na nasz umysł, zmusić do interpretacji, refleksji czy tylko wzbudzić doznania estetyczne?

Zestawienie tych prac z oryginalnymi, średniowiecznymi księgami, zachowanymi w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej jest ciekawym zderzeniem i porównaniem twórczej myśli artystów, których życie i działalność dzielą setki lat dziejów historycznych i związanych z nimi dziejów istnienia i przeobrażeń książki.

mat. Biblioteka Jagiellońska