Marcin Lubaś
Tworzywa granic czyli społeczne choreografie kulturowej mikro-różnorodności
w zachodniej Macedonii

Granice społeczne. Dlaczego i jak powstają? Dlaczego i jak są podtrzymywane? Co powoduje ich zanikanie? Jak granice społeczne osadzają się na stosunkach władzy i dominacji? Chciałbym przedstawić kilka nieustająco wstępnych odpowiedzi na te pytania, opierając się zarówno na materiale etnograficznym zgromadzonym podczas prowadzonych przeze mnie w zachodniej Macedonii badań terenowych, jak też na pracach i analizach innych autorów/autorek poświęconych problematyce granic społecznych.

Przyjmując za Obrębskim i Barthem, że granice społeczne przejawiają się w specyficznych dychotomizacjach tłumaczonych na socjolekty naukowe jako rozróżnienia na „my – oni”, „swoi – obcy” itp. będę przekonywał – wbrew niektórym stwierdzeniom drugiego z tych znakomitych autorów, że granice społeczne nie są tworzone arbitralnie i że znajdują względnie trwałe chociaż podlegające historycznym zmianom oparcie w relacjach dyzjunkcji między różnymi i świadomie przez ludzi traktowanymi rozłącznie zespoleniami współdziałań (np. struktury współdziałania obrzędowego, politycznego, moralnego). Mówiąc inaczej: relacje między tworzywami kulturowymi mają wpływ na powstawanie i podtrzymywanie granic społecznych.

Granice społeczne i relacje dyzjunkcji są ważnym komponentem społecznej choreografii zróżnicowań kulturowych na którą składa się bogactwo międzyludzkich relacji włączając w to przekładalność perspektyw, unikania specyficznych form kontaktu, konflikt a także synkretyzm i wysiłek syntezy tworzyw kulturowych.
Historia kulturowa Europy południowo-wschodniej dostarcza wielu interesujących przykładów na powstawanie, podtrzymywanie, zanikanie i wielorakość specyficznych granic społecznych. Badanie koniunkcji globalnych i lokalnych uwarunkowań historycznej dynamiki granic społecznych na tym obszarze może przyczynić się do lepszego zrozumienia ludzkiej socjalności.

Finansowanie:

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Partnerzy:

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego,

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego,

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,

Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego,

Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu,

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach,

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.