Chociaż Jan Novák (ur. 1953) po zdławieniu Praskiej Wiosny jako bardzo młody człowiek wyemigrował z rodzicami do USA, to praktycznie cała jego (dwujęzyczna) twórczość na różne sposoby związana jest z krajem pochodzenia.
Debiutancki tom opowiadań "Striptease Chicago" (1983), opublikowany w słynnym czeskim wydawnictwie emigracyjnym `68 Publishers, krytyka porównywała do utworów Josefa Škvorecký`ego. Novák jest autorem (wydanej także w Polsce) książki "Moje dwa światy", biografii Miloša Formana, z którym współpracował jako scenarzysta (Valmont), napisał także scenariusz do "Cudownych lat pod psem" Petra Nikolaeva, filmu będącego ekranizacją najlepszej chyba powieści Michala Viewegha.
"Občan Václav Havel jede na dovolenou" (Obywatel Havel jedzie na urlop) oraz "Občan Havel přikuluje" (Obywatel Havel podtacza) to dwa stworzone wraz z synem Adamem filmy dokumentujące prześladowanie przyszłego prezydenta Czech przez tajną policję. Najważniejsze dramaty czeskiego opozycjonisty, m. in. Protest i Audiencję, Novák przetłumaczył zresztą na język angielski.
"Nie jest źle", książka, która stała się pretekstem do naszego spotkania, otrzymała w 2004 roku prestiżową w Czechach nagrodę Magnesia Litera. Opowiada ona w zbeletryzowanej formie autentyczną historię braci Ctirada i Jozefa Mašínów, którzy w 1953 roku podjęli wraz z trójką przyjaciół dramatyczną próbę przedarcia się z Czechosłowacji do wolnego świata. Synowie bohatera z czasów drugiej wojny światowej, jednego z twórców czechosłowackiego ruchu oporu, kontynuują dzieło ojca, chcą przedostać się na Zachód, by walczyć z komunistami. Jednak zdaniem wielu Czechów ich historia nie jest już tak jednoznaczna moralnie. I przed ucieczką, i w jej trakcie zginęli ludzie, a bracia nie wahali się używać metod, które można nazwać terrorystycznymi.
Wydawca (Książkowe Klimaty) napisał na swej stronie internetowej, że książka Nováka to „Gorzki czeski rachunek sumienia […]. Opowieść o symbolicznym znaczeniu oporu, młodości, komunistycznym reżimie, w której próżno szukać Hrabalowskiej melancholii, dezynwoltury Haška, […] humoru filmów Svěráka. Historia rodziny Mašínów tworzy fabułę niemal sensacyjną, zwieńczoną trwającą długie tygodnie ucieczką do Berlina Zachodniego przez wschodnie Niemcy. A choć trzem uciekinierom udało się dotrzeć do celu, trudno powiedzieć, by ich historia kończyła się happy endem".
Będziemy rozmawiać z Janem Novákiem o polityce i sztuce, o życiu na emigracji i związkach z krajem, o Václavie Havlu i Milošu Formanie, ale przede wszystkim o jego książce Nie jest źle, która jest dobrym punktem wyjścia do rozważań o wspólnocie polskiego i czeskiego doświadczenia w XX wieku.

/Jerzy Marek/

Spotkanie odbywa się w ramach festiwalu "Czuli Barbarzyńcy".