17-21 października 2016
(4 godziny dziennie pomiędzy 10:00-16:00, czas dostosowany do uczestników w przedziale czasowym)
koszt: 120 zł

Wychodząc od wynotowanych przez Tadeusza Kantora „pojęć mylących”, tematem warsztatu będą postawy i kondycje mylące, związane z pułapką bycia czymś innym, niż się jest. Postawa taka, jak każde tego rodzaju zjawisko „mylące”, dąży w swoim szaleństwie do przekroczenia swoich kompetencji i zasad (Tadeusz Kantor, Punkt zetknięcia: iluzja i realność). Rozważania na temat imitacji, naśladownictwa, udawania, atrapy, wraku zostaną zainspirowane lekturą dwóch publikacji książkowych.

Pierwsza z nich to najnowsza powieść Emmanuela Carrère’a, Królestwo (tłum. Krystyna Arustowicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016). Autor przyjmuje, że królestwo niebieskie zaczyna się na ziemi; królestwo jest w każdym z nas. Jednym z nakazów chrześcijaństwa jest miłowanie swoich nieprzyjaciół i oprawców. Nie znajduje to jednak odbicia w historii ludzkości – wszystkie rewolucje zakładały zniszczenie przeciwnika, a czynienie dobra (lepszego człowieka) następowało poprzez przemoc. Kluczowymi pytaniami, wpływającymi na korygowanie postaw, są: czy istnieje przeznaczenie, czy istnieje wolna wola? Gdzie jest granica wolnej woli? Czy niewierzący nie bywa bliżej Królestwa niż ten modlący się, poprawny względem prawa, dbający o rytuały? Carrère’a najbardziej interesuje zagadnienie słabego, który jest mocniejszy od mocnego. Co jest tu bardziej mylące: naśladowanie czy udawanie?

Druga książka to rozprawa doktorska Manfreda Deselaersa „I nigdy oskarżony nie miał wyrzutów sumienia?”. Biografia Rudolfa Hössa, komendanta Auschwitz, a kwestia jego odpowiedzialności przed Bogiem i ludźmi (tłum. Juliusz Zychowicz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2014). Antropologiczno-teologiczna analiza biografii Hössa przybliża jego postawę „mordercy milionów”, a jednocześnie człowieka, który w swojej autobiografii sam podkreślał, że „miał serce i nie był zły”. Jednym z poruszanych tematów będzie tu zestawienie człowieczeństwa z pojęciami takimi jak atrapa czy wrak. Postawa komendanta jako atrapy – bierność względem katastrofy ludzkiego istnienia, odrzucenie ryzyka przeciwstawienia się obowiązkom – mylone z rozsądkiem. Z drugiej strony kondycja skazanych jako wraków – przeszkód, bezwartościowych bytów utożsamianych z numerami. Kondycja wraka jest jednak myląca, gdy spojrzymy na tę stratę „milionów” przez pryzmat pytania: co się stało z miłością, nienawiścią i nadzieją tych ludzi? Co się stało z przerwanym dziełem czy zgładzonym talentem (np. niezapisaną jeszcze kolejną kompozycją pianisty Mischy Hillesum, która brzmiała tylko w jego głowie, gdy zginął w Treblince)?

Nie jest to propozycja warsztatu teatralnego, lecz debaty w przestrzeni sceny oraz próby przeniesienia tej debaty na działania aktorskie i sceniczne. Podjęcie wyzwania wypowiedzi względem motywów historycznych poprzez ciało i słowo.

Warsztat przeznaczony jest przede wszystkim dla seniorów, którzy zechcą podzielić się swoim życiowym doświadczeniem i odnieść je do stawianych postulatów. Interesująca będzie pewna graniczność związana ze stawianymi pytaniami, takimi jak: kim bym był, gdybym się drugi raz urodził (w sensie postawy)? Kim chciałbym być? Kim chciałem być?

Przesuwanie i korekta znaczeń w trakcie warsztatu zostaną odniesione do dzieł Tadeusza Kantora, który w pismach teoretycznych oraz w twórczości teatralnej, jak i malarskiej, eksponował pułapki oparte na dwuznaczności i zaprzeczeniu. Analizowana będzie postawa Kantora, wyrażana w wielu jego tekstach i wypowiedziach, mówiąca o tym, że artysta musi być wolny i że życie jest tym obszarem, w którym szuka się wolności i z którego czerpie się wolność do działań artystycznych (Kantor: sztukę robi się ze swoich klęsk, z samego siebie). W kontekście analizowanych w trakcie warsztatów pojęć, niezwykle istotne będzie akcentowane przez Kantora skupianie się na „biednej” indywidualności każdego człowieka, jako najcenniejszej wartości. Spektakle Tadeusza Kantora jako spowiedź. Teatr będący świadectwem postaw, oczekiwań czy marzeń, ale też przestrzenią pytań i oskarżeń.