Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu – Oddział w Krakowie


„Morfologia agentury” – spotkanie w Krakowskiej Loży Historii Współczesnej – Kraków, 20 listopada 2013 r.

Po wakacyjnej przerwie ruszyła nowa seria spotkań w Krakowskiej Loży Historii Współczesnej. Instytut Pamięci Narodowej oraz Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie zapraszają na drugą dyskusję „Morfologia agentury”. W rozmowie wezmą udział dr hab. Filip Musiał oraz prok. Jacek Wygoda. Spotkanie poprowadzi Roman Graczyk.

Archiwa pozostawione po policji politycznej PRL budziły przed kilku laty ogromne emocje. Część liderów opinii publicznej głosiła pogląd o ich nieużyteczności dla badań historycznych. Instytut Pamięci Narodowej powołany do ich udostępniania i opracowywania wytworzył pewien korpus wiedzy fachowej (archiwistycznej i historycznej) na temat tych dokumentów oraz na temat rzeczywistości przez nie opisywanej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że istotne aspekty życia w PRL-u nie dadzą się adekwatnie opisać bez uwzględnienia tych dokumentów. Pytanie nie brzmi więc: czy korzystać z archiwów UB/SB, ale jak z nich korzystać,
aby jak najpełniej rozumieć specyfikę tamtego państwa.

Zarządzanie tamtym państwem odbywało się w znacznym stopniu przy pomocy policji politycznej, która dostarczała ośrodkom władzy informacji o nastrojach społecznych
i o zagrożeniach dla ustroju komunistycznego. Wydaje się, że realną wiedzę o społeczeństwie rządzący czerpali bardziej ze źródeł policji politycznej niż ze źródeł jawnych (np. prasa).
Stąd znaczenie policyjnych źródeł informacji dla tamtego systemu.

Wśród nich na szczególną uwagę zasługują źródła osobowe (agentura) oraz ich oficerowie prowadzący, ponieważ to od nich PZPR czerpała najwięcej cennych dla siebie informacji.

Jak werbowano agenturę, jak ją prowadzono, jak nią manipulowano, jak ją wynagradzano?
A także jakich nadużyć dopuszczali się w tej materii funkcjonariusze? A w końcu: co z akt tajnej policji wnioskuje historyk, a co z tego wnioskowania ma wartość procesową
w warunkach polskiej ustawy lustracyjnej i polskiego orzecznictwa lustracyjnego?

O tym chcemy rozmawiać 20 listopada w Bibliotece przy Rajskiej.


20 listopada 2013 r., Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, ul. Rajska 1, sala 315, III piętro, godz. 18.00.

Osobowe środki pracy operacyjnej – zagadnienia źródłoznawcze, praca zborowa pod redakcją Filipa Musiała, Instytut Pamięci Narodowej, Kraków 2013.